Paul Verheijen

ALONSO CANO

Rozenkrans

Aardse wereld

Het doek van de Maagd van de Rozenkrans is het werk van de in Granada geboren en gestorven schilder, beeldhouwer en architect Alonso Cano die tussen 1664 en 1666 tijdelijk in Málaga verbleef.
In deze bijna twee jaar heeft hij hier alleen dit werk uitgevoerd en wel in opdracht van de toenmalige bisschop van Málaga, Alonso de Santo Tomas.
Het schilderij is opgezet als een driehoekige compositie met twee hiërarchisch gedifferentieerde niveaus.

In het lagere deel is de aardse wereld vertegenwoordigd en in het bovenste deel de hemelse wereld.
In de onderste zone zien we zes heiligen die verwonderd kijken naar het hemelse visioen van de Maagd Maria met het Kind.
Van links naar rechts:

Hemelse wereld

Het bovenste gedeelte wordt beheerst door de Maagd Maria met het Kind, op een troon van wolken die rust op twee gegroefde zuilen, en omringd door vijf engeltjes die de attributen dragen van de heiligen die het aardse tafereel vormen.
De engeltjes dragen van links naar rechts:
  • Staf (Ildephonsus was aartsbisschop)
  • Ganzenveer (Theresia is kerklerares met geschriften op haar naam)
  • Kruis (Franciscus had de stigmata)
  • Rozenkrans (Dominicus had deze volgens de legende ontvangen van Maria)
  • Ganzenveer (Thomas is kerkleraar met geschriften op zijn naam)
  • Doornenkroon (Caterina had de stigmata)

De hemelscène is vertegenwoordigd in een sfeer van levendige en gouden tinten, waarin de tuniek en mantel van de Maagd opvallen, typerend voor de werken van Alonso Cano.
Dit staat in sterk contrast met de aardse scène waarin grijs en bruin overheersen.
In dit werk, uitgevoerd in zijn laatste levensjaren, wordt de invloed van de schilderkunst in de renaissance, de vrucht van Cano's verblijf aan het hof van Madrid, duidelijk, vooral in de symmetrie van de compositie, de losse penseelstreek en het gebruik van lapis lazuli-blauw.

Betekenis

Er zijn verschillende interpretaties over de betekenis van dit werk.
Een daarvan brengt het in verband met een uitspraak in 1661 gedaan door paus Alexander VII die als algemeen katholieke overtuiging verkondigde dat Maria gevrijwaard was van de erfzonde, hetgeen ongeveer twee eeuwen later uiteindelijk resulteerde in het vaak foutief geïnterpreteerde dogma van Maria's Onbevlekte Ontvangenis (1854).
Alonso Cano (1601-1667)
Virgen del Rosario (circa 1665-66)
Olieverf op canvas, 356 x 218 cm
Malaga - Catedral Nostra Signora de la Encarnación
2016 Paul Verheijen / Nijmegen