Paul Verheijen

FRA BARTOLOMEO

Carondelet Madonna

Reconstructie

Gescheiden

Ferry Carondelet (1473-1528) was sinds 1504 kanunnik en aartsdiaken van het aartsbisschoppelijk kapittel in Besançon.
Aan het atelier van Mariotto Albertinelli en Fra Bartolomeo gaf hij de opdracht voor een altaarstuk voor de aan Johannes de Doper gewijde kapel in de Sint-Stevenskerk aldaar.
Fra Bartolomeo schilderde het hoofdpaneel met de Madonna en Kind omringd door Carondelet en vijf heiligen.
Albertinelli vervaardigde de lunet erboven met de kroning van Maria.
Beide niet gerelateerde onderwerpen waren van elkaar gescheiden door een lijst.
Uiteindelijk werden ze ook daadwerkelijk uit elkaar gehaald.
Drie paneelfragmenten van de lunet bevinden zich nu in Stuttgart.

Het altaarstuk is enkele keren van locatie verhuisd naar kerken gewijd aan Stefanus of Johannes de Doper.
  • 1518 - Église Saint-Etienne (kapel Johannes de Doper)
  • 1519 - Cathédrale Saint-Etienne (kapel Maria Magdalena)
  • 1676 - Cathédrale Saint-Jean
  • 1729 - scheiding lunet (sinds 1848 gefragmenteerd in Stuttgart)
Op anonieme kopieën van dit altaarstuk gemaakt tussen 1570 en 1670 is Carondelet overgeschilderd en zien we Maria Magdalena.

Originele uitwerking

Ondanks het traditionele onderwerp van een Sacra Conversazione bevat het altaarstuk originele vondsten.

De rechts knielende opdrachtgever Ferry Carondelet in rood gewaad en baret in zijn linkerhand wordt aan Maria voorgesteld door de eveneens knielende Johannes de Doper aan de andere zijde.
Schenkers werden doorgaans en profil afgebeeld in een houding van verstilde vroomheid, maar de roerloze houding van Carondelet is uniek te noemen.
Hij kijkt ons recht aan en nodigt ons uit deelgenoot te worden van het visioen van de zwevende Madonna.
Veel aandacht besteedde Fra Bartolomeo ook aan de ruwe omtrek van diens met volumineus bont afgezette mantel.

De heiligen achter De Doper zijn Sebastianus met de pijlen in zijn lichaam en Stefanus met de executiesteen op zijn hoofd.
En achter Carondelet staan Antonius Abt leunend op zijn T-staf en Bernardus van Clairvaux in zijn benedictijner habijt.
De Madonna zit hier niet zoals gewoonlijk op een troon, maar op wolken gedragen en ondersteund door engeltjes.

Het heilige gesprek speelt zich af in een soort kapel waarvan de achterwand deels ontbreekt en overloopt in een uitzicht op een meertje in een landschap met drie badende volwassenen en een kind dat bijna een schilderij op zichzelf lijkt.
Fra Bartolomeo (1472-1517)
Madonna in gloria con santi e donatore (Pala Ferry Carondelet) (1511-12)
Paneel, 260 x 230 cm
Besançon - Cathédrale Saint-Jean

Mariotto Albertinelli (1474-1515)
Coronazione di Maria (1511-12)
Drie paneelfragmenten, 73 x 65 cm (zijpanelen), 93 x 65 cm (middenpaneel)
Stuttgart - Staatliche Kunstsammlungen
2016 Paul Verheijen / Nijmegen