CARAVAGGIO
De Heilige Familie met Johannes de Doper
Spel met blikkenHet thema van de Heilige Familie is bovenal een traditie in de schilderkunst zonder noemenswaardige bijbelse grondslag.Sinds de 15e eeuw werd in toenemende mate de menselijke kant van Christus benadrukt. Caravaggio presenteert het Kind als voorwerp van devotie voor de kijker. Hij heeft het blote lichaam van het Kind weergegeven met hetzelfde naturalisme van zijn eerdere genrestukken. Gebruikelijk bij dergelijke afbeeldingen is dat Maria naar haar Kind kijkt. Caravaggio kiest ervoor Maria uit het schilderij te laten kijken. Hij speelt meer met de blikken. De jonge Johannes de Doper met zijn kameelharen hemdje kijkt eerbiedig op naar Jezus, terwijl Jozef hem ervan weerhoudt het Kind aan te raken. Jozef blikt omlaag en lijkt te beseffen wat er gebeurt. Zo wordt de afzondering van het goddelijke Kind benadrukt, zelfs binnen het verband van een gezin. Een min of meer vast attribuut van Jozef is een bloeiende staf, verwijzend naar de legende van zijn wonderbaarlijke uitverkiezing te huwen met Maria. Zijn staf, waarvan de bovenkant buiten het kader valt, kan op dit schilderij misschien eerder in verband worden gebracht met de Vlucht naar Egypte, een thema dat nauw verbonden is met dat van de Heilige Familie. Caravaggio benadrukt het lichamelijke karakter van het tafereel. Maria ondersteunt stevig de heup van het Kind. Haar kleed rond de taille is hoog ingesnoerd en de sjaal slingert omlaag tot op de stenen plaat waarop Maria en Kind zitten. Het is niet ondenkbaar dat deze plaat moet refereren aan de dekplaat van een graf of sarcofaag. Heel het leven van Christus staat voor zijn aanhangers immers in het teken van zijn dood en verrijzenis. |
|
Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610)
De Heilige Familie met Johannes de Doper (±1603) Olieverf op doek, 118 x 96 cm New York - Particuliere collectie |