Paul Verheijen

CRANACH

Heilige Maagschap

Middenpaneel

Het zogenaamde Torgauer-altaar was een van de eerste grote opdrachten die Lucas Cranach de Oude als hofschilder van het keurvorstendom Saksen uitvoerde.
Hij signeerde en dateerde het drieluik in het Latijn: LUCAS CHRONUS/FACIEBAT/ANNO 1509, zichtbaar op het bord dat op het middenpaneel onderaan de rechterzuil hangt.
Cranach maakte er een expliciet Duits thema van door middel van het beboste en bergachtige landschap op de achtergrond en met portretten van tijdgenoten als leden van de Heilige Maagschap.
Er zijn 17 personen uit het gecompliceerde Heilige Maagschap en een hondje afgebeeld in een rijkelijk versierde kamer, inclusief marmeren zuilen en stenen banken.
Welke familieleden kunnen we identificeren?

Op het middenpaneel zijn centraal afgebeeld Jozef, Maria, Anna en het Jezuskind.
Daarover kan weinig twijfel betsaan.
De drie mannen op de achtergrond in de galerij zijn ook zonder voorbehoud de drie echtgenoten van Anna: Joachim met de trekken van Cranach zelf, Cleophas met de trekken van keizer Maximiliaan I (1459-1519) en Salome met de trekken van Sixtus I Ölhafen (±1466-1539), secretaris van Maximiliaan.
Maar daarna begint het giswerk, want wie zijn op de voorgrond de twee zoontjes uit de familie?

Op het linkerzijluik zien we mogelijk Maria Cleophas en Alfeüs met de trekken van Frederik III van Saksen (1486-1525), en twee van hun zonen.

De personen op het rechterzijluik worden gewoonlijk geïdentificeerd als Maria Salome en Zebedeüs met de kenmerken van Johannes de Standvastige van Saksen (1468-1532), en hun zonen Jakobus en Johannes.
Lucas Cranach der Ältere (1472-1553)
Die Heilige Sippe (Torgauer Altar) (1509)
Gemengde techniek op lindenhout, 120 x 99 cm (middenpaneel), 120 x 44 cm (zijpanelen elk)
Frankfurt am Main - Städel Museum
2016 Paul Verheijen / Nijmegen