Paul Verheijen

DONATELLO

Annunciatie

Vasari

Giorgio Vasari schrijft over deze Annunciatie in zijn Vite als volgt:
Hij vervaardigde in zijn jeugd vele dingen, waaraan men, omdat het er zoveel waren, weinig waarde toekende. Het werk echter dat dat duidelijk maakte wat hij waard was en waarmee hij zijn naam vestigde, was een Maria-Boodschap in hardsteen, die een plaats kreeg bij het altaar van de Cavacantikapel in de Santa Croce te Florence; hiervoor vervaardigde hij een ornament in de groteske stijl, op een gevarieerde onderbouw met gebogen vormen, en bekroond met een kwart cirkel waaraan hij zes putti toevoegde die enkele festoenen ophouden en die zich veilig lijken te stellen door elkaar stevig vast te houden, alsof ze hoogtevrees hebben. Maar grote vindingrijkheid en vakmanschap toonde hij bovenal in de figuur van de Maagd, die, geschrokken door de plotselinge verschijning van de engel, schuchter en bekoorlijk haar lichaam in een zeer waardige buiging neigt, vol verfijnde sierlijkheid zich wendend tot degeen die haar groet, en zodanig dat men op haar gelaat de nederigheid en dankbaarheid gewaarwordt die men bij een onverwacht geschenk de schenker verschuldigd is, en wel des te meer naar gelang het geschenk groter is. Bovendien gaf Donatello de gewaden van de Madonna en van de engel zodanig weer dat ze mooie welvingen en meesterlijke plooien vertonen, terwijl hij door de vorm van de naakte figuren te suggereren de schoonheid van de ouden probeerde te onthullen, die zovele jaren lang verborgen was gebleven. En in dit werk legde hij zoveel gemak en bekwaamheid aan de dag dat men zich al met al niets beters kan wensen waar het gaat om ontwerp, inzicht, het gebruik van de beitel en de uitvoering van het geheel.

Klassieke aedicula

De blijde boodschap aan Maria is ingelijst in een aedicula, een kleine kamer, tempel, kapel of nis.
Dit idee van twee figuren in zo'n tempeltje is afkomstig van de Griekse stele of Romeinse grafmonumenten.
Ook de kledij gaat terug tot klassieke modellen.
De terracotta putti bovenop herinneren aan de woorden van de Romeinse architect Vitruvius die schreef hoe de Etrusken aardewerken reliëfs bovenop hun tempels plaatsten.
Bij een recente restauratie zijn deze putti overigens verwijderd en verhuisd naar het museum.
Bij deze restauratie ontdekte men dat de witte tempera die was aangebracht op de grijze steen - die in de 19e eeuw was verwijderd - waarschijnlijk toch origineel was om het geheel op marmer te laten lijken.
Donatello (1386-1466)
Annunziata (1433)
Pietra serena, 218 x 168 cm
Florence - Basilica Santa Croce
2016 Paul Verheijen / Nijmegen