Paul Verheijen

JOSÉ DE RIBERA

Jezus en de leraren

Engel

De maker van dit schilderij stond langetijd bekend onder de noodnaam 'Meester van het Oordeel van Salomo'.
Het bevond zich, samen met 12 andere werken, in de collectie van de bankier en kunstverzamelaar markies Vincenzo Giustiniani (1564-1637).
In diens inventaris uit 1638 wordt het genoemd als een werk van de hand van Lo Spagnoletto.
En dit was de bijnaam van José de Ribera, reden waarom het werk nu aan hem kan worden toegeschreven.

Het Christuskind dragt een rood kleed met een blauwe mantel eroverheen.
Deze kleuren hebben een symbolische betekenis.
Rood verwijst naar de liefde, het toekomstige lijden en het bloed van het offer dat Christus zal brengen.
Blauw staat voor kuisheid, onschuld, oprechtheid en hoop.

Over het uiterlijk en de haarkleur van Christus is niets met zekerheid bekend.
Mede daarom is het des te opmerkelijker dat het kind roodharig is.
Hoewel blond eerder voor de hand ligt, zou rood kunnen verwijzen naar de goudkleurige aureool rond het hoofd van Christus en andere heiligen of naar engelen.
Als paus Gregorius de Grote in Rome een groep blanke blonde jongens op de slavenmarkt ziet en vraagt waar zij vandaan komen, krijgt hij als antwoord: het zijn Angles, 'Engelsen'.
Gregorius sprak daarop de historische dan wel legendarische woorden: Non Angli sed angeli, 'geen Engelsen, maar engelen'.
José de Ribera (1591-1652)
Jesús entre los Doctores (1612-13)
Olieverf op doek, 188 x 270 cm
Langres - Musée d'Art et d'Histoire de Langres
2016 Paul Verheijen / Nijmegen