Paul Verheijen

BERNARDUS VAN CLAIRVAUX

Bemelkt

Lactatio

De 'bemelking' van Bernardus heeft alles te maken met metaforen die hij gebruikte om zijn intieme relatie met Maria te verwoorden.
Daar hoorde een voor ons tamelijk bizarre legende bij.
Bernardus had een grote verering voor de maagd Maria maar vroeg zich af hoe zij zowel maagd als moeder zijn.
Niemand minder dan Maria zelf gaf hem antwoord.
In 1146 zat Bernardus in de kathedraal van Speyer te bidden voor een beeld van de Madonna die het Kind de borst geeft.
Het beeld kwam tot leven en Bernardus bad monstra te esse matrem (toon u zijnde moeder).
Maria spoot vervolgens een straal moedermelk op Bernardus' lippen.

De legende kent enkele variaties.
Omdat Bernardus heel vaak weesgegroetjes bad, waren zijn lippen gebarsten.
De melkstraal van Maria genas de lippen echter.
In weer een andere variant betrof het een oogkwaal die door de moedermelk werd genezen.
De melk van Maria had dus genezende werking, een opvatting die in de middeleeuwen aansloot bij de heersende opvatting over moedermelk: moedermelk had allerlei heilzame kwaliteiten en dat gold zeker voor de melk die Jezus voedde.
Deze voorstelling van de melkspuitende Maria is talloze malen uitgebeeld.
Voor het naar Bernardus genoemde ziekenhuis in Sevilla maakte Juan de Ruela dit schilderij.
Met grote precisie mikt Maria een straal moedermelk uit haar rechterborst op de mond van Bernardus.
Juan de Ruela (ook Juan de las Roelas geheten) (1570-1625)
Visione de San Bernardo (1611)
Olieverf op canvas, 252 x 166 cm
Sevilla - Hospital de San Bernardo
2016 Paul Verheijen / Nijmegen