Paul Verheijen

GIOVANNI ANTONIO SOGLIANI

Wonderbaarlijke maaltijd van Dominicus

Legenda Aurea

De Legenda Aurea vertelt over Dominicus de volgende gebeurtenis toen Dominicus verbleef in het San Sisto Vecchio klooster in Rome.
In dit klooster in Rome verbleven ongeveer 40 broeders. Toen zij op een keer merkten dat er maar weinig brood was, zei de heilige Dominicus dat ze het weinige brood dat er was, aan tafel moesten uitdelen. En terwijl ieder van hen met vreugde een stukje brood afbrak, traden plotseling twee jongemannen, in kleding en gestalte gelijk, de refter binnen. De plooien van hun schoudermantels hadden zij vol broden. Ze legden die zwijgend aan het hoofd van de tafel van de dienaar Gods Dominicus en verdwenen zo plotseling, dat niemand meer kon weten waar zij vandaan kwamen of naartoe gingen. Toen zei de heilige vader Dominicus met een weids gebaar naar de broeders: 'Tast nu maar toe, broeders!'
(Legenda Aurea 109,170-174)

Eetzaal thema

Het merkteken van Giovanni Antonio Sogliani (A.S.*M*) en de datum (DXXXVI = 1536) zijn te zien op de pilaren naast het fresco. De iconografie die het thema van de kruisiging, gebruikelijk in de 14e eeuw, verenigt met dat van de Voorzienigheid, werd duidelijk gekozen door de broeders die het eerste door de schilder voorgestelde onderwerp, een Wonderbaarlijke Broodvermenigvuldiging, weigerden, hoewel de voorbereidende tekeningen bewaard zijn gebleven. Maar ook dit onderwerp blijft passend voor een refter, een eetzaal.
Dominicus zit hier niet met 40 maar met 12 broeders aan tafel. Dat aantal maakt een imitatio Christi voor de hand liggend. Er is geen voedsel op tafel te zien en ze worden bediend door engelen. Hiermee beantwoordt het fresco aan twee doelstellingen voor de dominicanen: het herdenken van hun stichter en de uitnodiging geloof te hebben in de Voorzienigheid en de Wederopstanding, gesymboliseerd door de Calvarië-voorstelling erboven, waaraan zijn toegevoegd de knielende Antoninus van Florence en Caterina van Siena.
De compositie is klassiek en het fresco schommelt tussen het afgemeten realisme van de hoofden van de monniken en de lichtheid van de engelen.
Giovanni Antonio Sogliani (1492-1544)
La Mensa di San Domenico (1536)
Fresco, 500 x 792 cm
Florence - Museo San Marco (Grote refter)
2016 Paul Verheijen / Nijmegen