Paul Verheijen

BARTOLOMÄUS ZEITBLOM

Valentinus

Bartolomäus Zeitblom richt zich in het linkerpaneel van het diptiek op een wonderbaarlijke genezing door Valentinus, namelijk die van een epilepticus.
De mijter en de staf maken Valentinus hier duidelijk tot bisschop.
Verder houdt hij in zijn hand een buidelboek.
Zo'n buidelboek was een van de eerste gebonden boeken.
In de middeleeuwen waren boeken erg kostbaar.
Rondtrekkende priesters schreven in het buidelboek hun gebeden en handelslui noteerden de prijzen van hun artikelen of bij welke pleisterplaats ze terecht konden.
Het boek hing aan hun riem en was tamelijk zwaar, de kaft van hout bekleed met leer.
Dat had ook een groot voordeel: de drager kon zichzelf verdedigen.
Een dreigende klap met het boek en zeker de sloten, hield aanvallers op afstand.

Op het rechterpaneel staat Valentinus geboeid voor keizer Claudius die het proces tegen hem leidt.
Dit is weer een mooi voorbeeld van een imitatio Christi, het leven van een heilige als nabootsing van het leven van Christus.
Zoals Christus geboeid voor Pilatus stond, zo verschijnt Valentinus hier voor Claudius.
Op de achtergrond staat een godenbeeld op een zuil.
Mogelijk dat Claudius nu aan Valentinus vraagt dit beeld te aanbidden.
Dit gegeven is een bijna vast onderdeel in de levens van vrijwel alle martelaren uit de eerste eeuwen van het Christendom, toen deze godsdienst door de Romeinen nog was verboden.
Zo'n aanbidding wordt steevast geweigerd met desastreus gevolg voor de weigeraar die daarmee wel martelaar wordt.

Zeitblom heeft keizer Claudius merkwaardig genoeg voorzien van een koningskroon.
Bartolomäus Zeitblom (±1450-±1519)
Diptiek (begin 16e eeuw)
Augsburg - Staatsgalerie
2016 Paul Verheijen / Nijmegen