BARTOLOMÉ BERMEJO

Dominicus van Silos

Abt met zeven deugden

Na verbannen te zijn door afgunstige monniken uit de benedictijner abdij San Millán de La Cogolla in Logroño kreeg de abt Dominicus (±1000-1073) de opdracht in zijn geboortestreek een vervallen kloostertje te herstellen.
Met hulp van buurtbewoners werd dat karwei in twee jaar geklaard en de ruïne omgetoverd in een fraai kloostergebouw.
Zijn vader en broer traden daarop toe in dit klooster.
Dominicus haalde daartoe ook zijn moeder over, hetgeen zij weigerde, waarop hij alle banden met haar verbrak.
Toen men in San Millán hoorde van het succesvolle kloosterherstel, haalde men Dominicus als prior terug.
Hij verzette zich toen tegen koning Sancho IV van Navarra die de eigendommen van het klooster in bezit wilde nemen en Dominicus vervolgens in de ban deed.
Dominicus vertrok naar het in de bergen verscholen klooster van Tres Celdas, maar ook hier vervolgde hem nog de haat van Sancho en vluchtte hij naar Burgos.
Hier werd hij te hulp geschoten door koning Ferdinand van Castilië.
Het klooster San Sebastian in Silos ten zuidoosten van Burgos - bekend door de zang van de benedictijnen - was vervallen.
Ferdinand deed Dominicus het verzoek dit klooster te herstellen.
Dominicus maakte er een monument van christelijke Spaanse kunst van.
Kerk en klooster zijn inmiddels naar hem vernoemd: El Real Monasterio de Santo Domingo.

Dominicus kocht christelijke slaven vrij uit handen van de Moren en legde zich in het bijzonder toe op de deugden die voor het leven in een klooster nodig zijn.
In tegenspraak daarmee is het verhaal met betrekking tot zijn moeder:
Dominicus van Silos werd misschien om die reden pas in 1733 heilig verklaard.

Het Roomse Martelaarsboek meldt over hem op 20 december:

In Spanje het overlijden van de heilige Dominicus de Silos, een abt der benedictijnen, die zeer vermaard is om zijn wonderen bij het bevrijden van gevangenen.

Dominicus werd een populaire heilige en veel jongetjes werden naar hem genoemd.

Een eeuw later smeekte de zalige Johanna van Aza (feestdag 8 augustus) voor de relieken van Dominicus de geboorte van een zoon af.
Nadat deze smeekbede was verhoord, werd haar zoon dan ook Dominicus gedoopt.
Deze Dominicus de Guzman werd de stichter van de dominicanen en zou zijn naamgenoot uit Silos in populariteit verre gaan overtreffen.
De geboorte van Dominicus de Guzman zorgde er later bovendien voor dat Dominicus van Silos patroon werd van zwangere vrouwen.
Tot de revolutie in 1931 bestond het gebruik dat de abt van Silos de staf van Dominicus naar het koninklijk paleis in Madrid bracht, wanneer de koningin in blijde verwachting was.
De staf bleef bij haar bed staan totdat de bevalling had plaatsgevonden.

Altaarstuk

Voor het hoofdaltaar van genoemde kerk in Silos schilderde Bartolomé Bermejo dit paneel.
Volgens de instructies van het bewaard gebleven contract moest de heilige gekleed worden in pauselijk gewaad, met een mijter, staf en een boek, en niet zoals de benedictijnse abt die hij was.
Hij zit op een gotische troon van rijk gouden snijwerk met zeven polychrome standbeelden die de zeven deugden voorstellen, waarvan de drie christelijke deugden de top zijn (zie onder).
Volgens hetzelfde contract moesten de kerkelijke gewaden van de heilige gemaakt worden met reliëfgoud.
Door deze clausule te overtreden, slaagde Bermejo erin zijn figuur meer kracht en monumentaliteit te geven.
Op het gewaad zijn verschillende heiligen 'geborduurd'.

De deugden

De zeven deugden die Dominicus omgeven zijn van linksonder met de klok mee:

Fortidudo - Kracht: met zwaard
Iustitia - Rechtvaardigheid: met weegschaal en zwaard
Spes - Hoop: met tiara
Caritas - Liefde: als Mantelmadonna
Fides - Geloof: met boomtak (?)
Prudentia - Kennis: met boek en (?)
Temperantia - Gematigdheid: doet water bij de wijn

Bartolomé Bermejo (actief tussen 1474-1495)
Santo Domingo de Silos entronizado como obispo (circa 1474-77)
Olieverf op paneel, 242 x 130 cm
Madrid - Prado