MEESTER VAN SAINT GILLES

Aegidius

Verloren gegaan polyptiek

Deze twee panelen tonen afleveringen uit het leven van Aegidius, een zevende-eeuwse kluizenaar die enorm populair was in het middeleeuwse Frankrijk.
Hij is ook bekend onder de namen Egidius, Gilles of Giles.
Ze maakten ooit deel uit van de panelen van een groot polyptiek.
Twee andere panelen bevinden zich in de National Gallery of Art in Washington.
Wanneer het altaarstuk open was, toonde het scènes uit het leven van verschillende heiligen, velen met Franse koninklijke connecties, die zich afspeelden in Parijse kerken.
Op de achterkant waren heiligen geschilderd in grisaille om eruit te zien als beelden.

Het is onbekend hoe de panelen oorspronkelijk waren gerangschikt of waar het altaarstuk oorspronkelijk was gevestigd, of zelfs wie de kunstenaar was.
Daarom werd de noodnaam 'Meester van Saint-Gilles' bedacht.
Hij werkte waarschijnlijk in Parijs rond 1500.
Deze datering is gebaseerd op de kleren die de leken dragen die in de eerste jaren van de zestiende eeuw in de mode waren.

De twee panelen

Op het linkerpaneel zien we koning Karel en de bisschop eerbiedig voor Aegidius knielen die het opgejaagde dier op zijn schoot houdt.
De pijl die Aegidius verwondde steekt in zijn hand.
De schilder beeldt hier een ree af, maar volgens de Legenda Aurea was het een hinde (cervus) die Aegidius met haar melk voedde.
Achter koning en bisschop staat de boogschutter die de pijl heeft geschoten.
De stad in de verte is vermoedelijk Saint-Gilles-du-Gard.
De hut tussen de rotsen is de 'kluis' waar Aegidius zich als kluizenaar had teruggetrokken on in eenzaamheid te bidden.

De legende van het zondebriefje zien we op het rechterpaneel.
Aegidius draagt de mis en een engel toont het briefje met daarop de grote zonde van koning Karel die hij nog nooit gebiecht heeft.
Links is de koning zelf biddend aanwezig in de mis.

Abdij

Aegidius wordt gerekend tot de zogenaamde veertien noodhelpers en daarmee ook tot de pestheiligen.
Het Roomse Martelaarsboek vermeldt op zijn feestdag 1 september:

In Zuid-Frankrijk de heilige abt Aegidius, belijder. Naar hem is de stad genaamd, die later verrees op de plaats, waar hij een klooster gesticht en zijn stervelijk leven beëindigd had.

Dit klooster is de abdij van Sint-Gillis die is opgenomen in de UNESCO-erfgoedlijst, als onderdeel van Werelderfgoedlocaties op de routes naar Santiago de Compostela.
De abdij was aanvankelijk gewijd aan Petrus en Paulus, maar in de 9de eeuw werd de toewijding veranderd in Aegidius zelf, die één van de meest vereerde figuren in het gebied was geworden.
Zijn relikwieën waren ondergebracht in de abdijkerk en trokken talrijke pelgrims aan.
In de 11e eeuw was het klooster verbonden met dat van Cluny en werd het dankzij de welvaart vergroot en versierd van de 12e tot de 15e eeuw.

Meester van Saint Gilles (±1500)
Scènes uit het leven van Aegidius (±1500)
Olieverf op eiken panelen, 61 x 45 cm elk
Londen - National Gallery