Paul Verheijen

REMBRANDT

Franciscus?

Huiskerken

Ondanks het feit dat de katholieke eredienst in Amsterdam sinds 1580 officieel verboden was, kwamen velen samen in zogeheten schuilkerken.
'Huiskerken' zou overigens een betere term zijn, want er hoefde niet in het geheim 'geschuild' te worden.
De ruimtes mochten alleen van buitenaf niet als katholieke kerk herkenbaar zijn.

Twee van de huiskerken in Amsterdam, beide gevestigd aan de Sint Anthonisbreestraat (nu Jodenbreestraat) werden gedreven door franciscanen.
Mogelijk dat een franciscaan of een parochiaan opdracht heeft gegeven voor dit schilderij.

Titus

Titus, de in 1641 geboren zoon van Rembrandt, poseert hier gekleed in het bruine habijt met de puntige kap van de franciscaner bedelorde.
De grof gestikte ruwe stof benadrukt hun 'minderbroeder'-leefregel van dienstbaarheid aan God in armoede en nederigheid van .
Rembrandt heeft zijn hier ongeveer 19-jarige zoon ten halve lijve afgebeeld tegen een planten-achtergrond.
Zijn bleke gezicht met donkere ogen en lange wimpers is omlaag gericht.

Bloempjes

Is Titus afgebeeld als franciscaner monnik of misschien wel als Franciscus zelf?
Hij heeft in elk geval de blik van een contemplatief die zich in spirituele overpeinzing uit de wereld heeft teruggetrokken.
De Fioretti of 'Bloempjes' van Sint Franciscus van Assisi is een bundel verhaaltjes van een anonieme franciscaan uit het einde van de 14e eeuw, bestaande uit 53 korte hoofdstukken over Franciscus en zijn eerste gezellen.
Hoofdstuk 7 hieruit zou je kunnen lezen als een beschrijving van dit schilderij.
Rond 1211 brengt Franciscus de veertigdagentijd door op een eiland in het meer van Perugia.
Bij gebrek aan onderkomen waarin hij beschutting kon zoeken, ging Franciscus een dichtbegroeid gedeelte van het bos in dat helemaal overwoekerd was met doornstruiken en andere kruipplanten, die een soort van hut vormden.
Daar begon hij te bidden en over goddelijke zaken te mediteren en eet hij slechts een half broodje.
Rembrandt Harmanszoon van Rijn (1606-1669)
Titus in monniksdracht (1660)
Olieverf op doek, 79,5 x 67,7 cm
Amsterdam - Rijksmuseum
2016 Paul Verheijen / Nijmegen