BERNARDO STROZZI
Franciscus
Memento moriBernardo Strozzi heeft de belangrijkste attributen van Franciscus in dit werk bij elkaar gebracht.In zijn rechter gestigmatiseerde hand houdt Franciscus een gebedssnoer en een crucifix die meer lijkt op een processiekruis dan op een kruis voor persoonlijke devotie. Met zijn linkerhand slaat hij een bladzijde open van een boek, waarin hij intens aan het lezen is. Hoewel Franciscus wel vaker met een boek wordt afgebeeld, zijn andere voorstellingen, waarin hij ook daadwerkelijk bladert in dat boek, vooralsnog niet bekend. Misschien verwijst de handeling naar een passage uit de Legenda Maior waar staat dat Franciscus op momenten van grote twijfel drie keer achter elkaar naar de bijbel greep. Die viel telkens open bij dezelfde passage in Getsemane waarin Jezus zich overgeeft zijn lijden te ondergaan. Het boek ligt op een tafel tegen een schedel. Om zijn middel draagt hij een koord met de drie knopen die zijn drie ordedeugden symboliseren: gehoorzaamheid, kuisheid en armoede. De lengte van dit koord roept zeker associaties op met een geselkoord. Crucifix en boek waren al bekend uit oudere voorstellingen, maar de schedel en het geselkoord horen thuis bij de contrareformatie. Schedels hielpen om je de sterfelijkheid in te prenten. Het memento mori, 'gedenk te sterven', was een probaat middel om de mens zijn zondigheid te laten inzien waardoor boetedoening voor hem noodzakelijk is. Het jezelf tuchtigen met een geselkoord was een gangbare devotionele praktijk. De voorstelling is daarom ongetwijfeld bedoeld als devotionele aansporing. Van 1598 af tot circa 1608 schilderde Bernardo Strozzi vooral kleine halffiguren van heiligen. Volgens zijn biografen zou hij met grote snelheid hebben gewerkt en zich pas later er op toe hebben gelegd zijn stijl te verbeteren. |
|
Bernardo Strozzi (1581-1644)
Franciscus verdiept in het evangelie (1610-15) Olieverf op doek, 123 x 92 cm Rotterdam - Museum Boijmans Van Beuningen |