JHERONIMUS BOSCH
Tuin der lusten - 1 - Inleiding
Vele interpretatiesGeen ander werk van Jheronimus Bosch is onderwerp geweest van zoveel ver uiteenlopende interpretaties als dit werk.This, too high for my wit, I prefer to omit. (Erwin Panofsky - Early Netherlandish Painting, Cambridge (Massachusetts) 1953, p. 358) Andere onderzoekers waren minder bescheiden. De Tuin der Lusten werd in verband gebracht met alchemie, astrologie, ketterij, geheime genootschappen en zo meer. De laatste en definitieve interpretatie moet nog bedacht worden. |
TitelHet is onbekend of Bosch zelf een titel aan dit werk gaf.De eerste gedocumenteerde titel gaat terug tot ongeveer 1593. In een inventarislijst van het Escorial werd het El Madroño, de Aardbeiboom, genoemd, gebaseerd op een opvallend motief binnen de compositie. De naam Tuin der Lusten is een bedenksel dat eind 19e eeuw ingeburgerd raakte. Veel andere titels zijn vervolgens voorgesteld die alle aansloten bij de interpretatie die men van het werk gaf. |
Fris en harmonieusDe vele kleuren in de Tuin der Lusten zijn helder en fris.Ze laten je de tuin bijna zintuigelijk ervaren. De kleuren rood en blauw zijn volgens de heersende conventies elkaars tegenpolen, maar Bosch weet er een harmonie mee te bereiken. |
Vier schilderijenDe Tuin der Lusten bestaat in feite uit vier schilderijen: een voorstelling in gesloten stand (buitenzijde) en drie voorstellingen in geopende stand (linker binnenluik, middenpaneel en rechter binnenluik).Deze vier voorstellingen zijn zowel fysiek als inhoudelijk met elkaar verbonden. Aangenomen wordt dat de voorstelling in gesloten stand gezien moet worden als inleiding tot de hoofdvoorstelling aan de binnenzijde. Cirkels en bollen vormen de verbinding tussen alle vier panelen. Zij symboliseren zowel de volkomenheid van het heelal als de zondaar die eindeloos en zinloos een cirkel loopt zonder ooit zijn doel te bereiken. |
1 - Inleiding
|
|
Jheronimus Bosch (circa 1450 - 1516)
Triptiek (circa 1500-05) Tuin der lusten (geopend) Schepping van de wereld (gesloten) Olieverf op eikenhout middenpaneel 190 x 176,7 cm (zonder lijst) zijpanelen 220 x 97 Madrid - Museo del Prado |