Paul Verheijen

HIER. ZWART IN REMBRANDTS TIJD

6 maart t/m 31 mei 2020
verlengd t/m 6 september 2020
Amsterdam - Rembrandthuis

Cornelis Cornelisz van Haarlem (1562-1638)
Het toilet van Batseba (1594)
Olieverf op doek, 78 x 64 cm
Amsterdam - Rijksmuseum

De mooie Batseba neemt een bad in de open lucht.
Twee dienaressen helpen haar hier bij.
Koning David ziet de jonge vrouw vanaf het dak van zijn paleis en wordt op slag verliefd.
Van Haarlem heeft hem niet afgebeeld, maar suggereert zijn aanwezigheid door het kasteel in de verte.
Opmerkelijk is dat de dienares die we op de rug zien een mannenlichaam heeft.

Het is interessant dit werk te vergelijken met andere schilderijen met Batseba als onderwerp.
Hendrick Heerschop (1626/27 - 1690)
Koning Caspar (1654-59)
Olieverf op paneel, 75 x 61 cm
Berlijn - Staatliche Museen

Dit portret van Caspar, een van de Driekoningen, is uniek en memorabel te noemen in die zin dat een zwarte man wordt afgebeeld in een andere rol dan de gebruikelijke: een zwarte koning die het Christuskind eer komt bewijzen.
Hier zien we niet meer een figurant, maar een zelfstandig portret van een donkere man met oorbellen en opvallende wenkbrauwen.
Rembrandt van Rijn (1606-1669)
Christus voor Pilatus (1636)
Ets en burijn, 55 x 45 cm
Amsterdam - Rijksmuseum

Op deze tentoonstelling gaat het om de jongen die links van het midden voorover leunend over een balustrade ons toeschouwers aankijkt.
Rembrandt heeft met een paar lijntjes een Afrikaanse gezichtsvorm getekend, zonder twijfel gemodelleerd naar iemand uit Rembrandts buurt in Amsterdam
Hij staat in deze Ecce Homo-voorstelling letterlijk achter Jezus, hetgeen ook symbolisch zo kan worden opgevat dat hij behoort tot Jezus' volgelingen.
Geeft Rembrandt daarmee aan dat mensen uit alle landen nieuwsgierig naar Jezus waren?
2016 Paul Verheijen / Nijmegen