MARGARETHA

Satanische draak - Regenheilige - Patronaten - Attributen - Heilige maagd en noodhelpster

Satanische draak

Zoals over zoveel heiligen uit de eerste eeuwen van het Christendom zijn er geen betrouwbare historische feiten bekend over Margaretha (Margriet), die wanneer we het ruim nemen dus leefde 'in de eerste eeuwen' van het christendom, hoe ver die eeuwen dan ook lopen.
In de Oosters-Orthodoxe kerken heet zij Marina en is ze megalo-martyr, de grote martelares.
Een overlevering die van oosterse oorsprong is, luidt dat ze de dochter was van Theodosius, een heidense priester in Antiochië.
Margaretha werd door een vrouw opgevoed in het geloof en besloot haar leven aan Christus te wijden.
Haar vader degradeerde haar daarom tot schapenhoedster.
Toen ze veertien jaar was, zag Olybrius, gouverneur van Antiochië, haar toen ze de schapen hoedde en aangetrokken door haar schoonheid beval hij dat ze naar zijn paleis gebracht zou worden.
Margareteh verklaarde toen, dat zij een christin was en werd nu door haar ouders geheel verloochend en overgeleverd aan Olybrius.
Die probeerde haar vergeefs te overtuigen van de waanzin een gekruisigde God te aanbidden en haar vervolgens door de wreedste folteringen tot andere gedachten te brengen en tot zijn vrouw, danwel concubine te maken.
Maar zelfs toen zij deze martelingen naakt onderging, zo vreselijk, dat Olybrius zelf zijn gezicht in zijn mantel verborg toen hij het resultaat zag, bleef zij standvastig door de vleselijke pijnen tot zieleheil te verklaren.
Een poging om haar in een schaal met water te verdrinken overleefde ze en had zelfs tot gevolg dat 5000 mensen zich bekeerden tot het christelijk geloof die echter onmiddellijk werden onthoofd.
Datzelfde gold ook voor geselingen, met haken tot op het bot verscheuren en het verwonden met fakkels.
Ongedeerd doorstond ze dit alles.
Zij werd in een kerker geworpen die onmiddellijk met een prachtige glans werd verlicht en waar ze werd getroost door een duif.
Ze bad tot God haar vijand te mogen zien, waarop Satan, in de gedaante van een draak op haar afkwam.
Zij hield hem het kruis voor waarop hij vluchtte.
Volgens een andere legende zei een stem haar dat ze haar ceintuur naar de draak moest werpen waarop de draak zo mak werd als een lam.
Een derde variant vertelt dat de draak haar verzwolg, maar plotseling openbarstte, zodat Margaretha levend werd wedergeboren, een variant die Jacobus de Voragine in de Legenda Aurea als onbetamelijk kwalificeert.
De Voragine voert in plaats daarvan nog een tweede satanische aanval op, dit keer in de gedaante van een mens, die Margaretha weet te doorstaan door hem op de grond te werpen en haar voet op zijn hoofd te zetten.
De duivel geeft zich gewonnen en Margaretha laat hem gaan.
Een vierde legende weet nog te melden dat het Sint Joris was die haar van de draak bevrijdde.
Verdere martelingen hadden geen gewenst gevolg, zodat Olybrius haar liet onthoofden.
Toen zij stierf, bad zij dat alle vrouwen, die gedachtig aan haar lijden, haar hulp inriepen bij de geboorte van een kind, ook hulp zouden vinden.
De beulen die haar onthoofdden, vielen dood neer en engelen brachten haar naar de hemel.
Postuum vonden bij haar graf genezingen van kreupelen plaats.

Haar tot de verbeelding sprekende martelingen maakten haar enorm populair bij de vrome gelovigen.
Zij was bijvoorbeeld een van de 'stemmen' die Jeanne d'Arc leidden bij haar activiteiten.
Historisch zijn ze echter zo volstrekt onbetrouwbaar dat zij in 1969 van de heiligenkalender is geschrapt, een lot dat ze deelt met vele andere legendarische volksheiligen.

Regenheilige

Margaretha behoort tot de zogenaamde regenheiligen.

Regen op Sinte Margriet
geeft zes weken boerenverdriet

Oorsprong van deze oude volkswijsheid is de volgende amusante legende:
Eens was Christus met zijn twaalf apostelen op reis en vroeg onderdak bij Margaretha, maar deze weigerde.
Haar buurvrouw deed dat niet en werd beloond met een wonder: het eerste werk dat ze zou doen, zou ze zes weken lang kunnen blijven doen.
In de zes weken erna verdiende ze veel geld door te spinnen.
Toen Margaretha hiervan hoorde, ontving ze het gezelschap alsnog en ze werd op dezelfde manier beloond.
Ze zette zich voor haar spinnewiel, maar moest nog even een plasje doen.
Hierna is ze zes weken blijven plassen.

Patronaten

De patronaten van Margaretha zijn vooral terug te voeren op de legende van haar wonderbaarlijke wedergeboorte uit de draak.
Ze is patrones van bakers, barende vrouwen, boeren, kraamvrouwen, leraren en studenten, soldaten, verpleegsters en (zwangere) vrouwen.
Ze wordt aangeroepen voor vruchtbaarheid, zwangerschap, barensweeën en bij de geboorte van een kind;
en tegen gezichtsziekten, krampen, borstkwalen en gebrek aan moedermelk, wonden en ongelukken tijdens zwangerschap.

Attributen

Draak (aan haar voeten), soms als worm
Kruis(staf)
Kroon
Palmtak
Krans van parels (Griekse margaritès betekent 'parel')
Witte bloemen (margrieten)
Ceintuur of gordel
Boek (christelijk geloof)
Fakkel / Toorts / Haken / Drinkschaal of Vaas

Hoewel gedood uiteindelijk door het zwaard is dit geen attribuut van Margaretha geworden, vermoedelijk om verwarring met andere heiligen te voorkomen.

Heilige maagd en noodhelpster

Margaretha is een van de drie heilige maagden en een van de veertien noodhelpers.
Het Roomse Martelaarsboek gedenkt haar op 20 juli.