Jezus' moeder en geliefde leerlingToen Jezus zijn moeder zag staan, en bij haar de leerling van wie hij veel hield, zei hij tegen zijn moeder: 'Dat is uw zoon,' en daarna tegen de leerling:'Dat is je moeder.' Vanaf dat moment nam die leerling haar bij zich in huis.'Jezus, hangend aan het kruis, koppelt twee niet met name genoemde mensen aan elkaar als moeder en zoon. Wat is daar de bedoeling van? Natuurlijk, Jezus zal straks sterven en de leerling neemt dan bij zijn moeder de rol van zoon over. Betekent dit dat de leerling geen eigen moeder (meer) heeft? Uit de andere evangeliën weten we dat Jezus' moeder Maria heet en dat de leerling van wie Jezus veel hield traditioneel als de evangelist en apostel Johannes zelf wordt gehouden. |
NaamCalvaria, 'schedel', is de Latijnse benaming voor het Hebreeuwse Golgota, 'schedelplaats', de locatie waar Jezus is gekruisigd. In de iconografie slaat Calvarië op een voorstelling van de kruisiging van Jezus, geflankeerd door Maria aan Jezus' rechterzijde (links voor de kijker) en de apostel Johannes aan de andere zijde aan de voet van het kruis. Hoewel dit de voorstelling in strikte zin is, zijn er veel variaties op te vinden.
|
PaxtafelEen Calvarië-voorstelling komt op sommige schilderijen als detail voor als paxtafel, peisbord of vredesbord (Latijn: osculatorium, tabula pacis, lapis pacis), een liturgisch object voor het uitwisselen van de vredeskus tussen de priesters tijdens de mis. Het is gewoonlijk een versierd tafeltje met handvat, soms in goud uitgevoerd, maar ook als icoon in hout, ivoor of een ander materiaal, meestal (rijkelijk) versierd met taferelen uit het evangelie.De paxtafel was in de laatmiddeleeuwse eucharistieviering in gebruik. De priester en de gelovigen gaven elkaar de vredeskus via het vredesbord. Vanaf circa 600 was het in de rooms-katholieke eredienst gewoonte dat na het uitspreken van het Agnus Dei de gelovigen elkaar een zogenaamde vredeskus gaven. Deze kus had als doel de onderlinge vrede tussen de gelovigen te bevestigen. Hij wordt tevens beschouwd als het symbool van de pax ritualis, de vrede van de gelovigen met God door Christus. 13e-eeuw werd de directe mondkus vervangen door een kus op de paxtafel door alle aanwezige parochianen. Na elke kus werd deze afgeveegd. Als eerste kusten de priester en de diakenen het vredesbord. Daarna werd het vredesbord doorgegeven aan de gelovigen in de kerk. De volgorde waarin de gelovigen mochten kussen, was afhankelijk van de sociale status van de gelovige. Als voorbeeld is een paxtafel te zien op: |
| 2016 Paul Verheijen / Nijmegen |