ANTONIUS VAN PADUA

Beste Vrind ...

Van augustijn naar franciscaan

In 1195 wordt in Lissabon een zekere Fernandez Martin de Bulhom geboren. Al op zijn vijftiende trad deze jonge edelman in bij het augustijner klooster in zijn geboortestad. Twee jaar later ging hij theologie studeren in Coimbra. De overbrenging in 1220 van de lichamen van vijf uit Coimbra afkomstige franciscaanse minderbroeders, die in Marokko als missionarissen gemarteld en omgekomen waren, bracht hem op het idee over te gaan tot hun orde om ook moslims te bekeren in Noord-Afrika. Hij kreeg de kloosternaam Antonius, naar Antonius Abt, patroon van het klooster in Coimbra. Naar Marokko gereisd moest Antonius, ziek geworden, dit land echter spoedig weer verlaten. Tot zijn grote teleurstelling, want hij wilde graag daar martelaar geworden.
Op de terugweg leed hij schipbreuk voor e kust van Sicilië. Antonius werd opgenomen in het klooster Monte Paolo bij Forli en ontdekte daar waar hij werkelijk goed in was: preken. Al rondtrekkend ageerde hij tegen vormen van ketterij en woekerrente (dat laatste vermoedelijk onder invloed van de islam).
In Assisi ontmoette hij Franciscus die hem de opdracht gaf theologie te doceren in het franciscanerklooster Sint-Paulusberg nabij Bologna.

De laatste twee jaren van zijn leven werkte hij te Padua waar hij, door velen bewonderd en vereerd, in 1231 stierf en waar zijn relieken sinds de overbrenging ervan zo'n dertig jaar later rusten in zijn kerk die simpelweg `Il Santo' wordt genoemd, als ware hij de enige heilige ter wereld. Padua werd hierdoor qua grootte, na Rome en Lourdes, het derde bedevaartsoord ter wereld. In Lissabon werd dit natuurlijk met lede ogen aangezien.

Volksheilige

In tegenstelling tot die van menig vroeg-christelijke heilige is de legendevorming rond Antonius vaak door propaganda van latere ordebroeders, bijna op de voet te volgen. Al een jaar na zijn dood verscheen de Legenda Assidua. Pas in de 14e eeuw werd echter over wonderen en verschijningen van de heilige na zijn dood verteld en werden onder invloed van franciscaanse prekenverzamelingen ook berichten over wonderen tijdens zijn leven in het levensverhaal ingelast.
Met de toenemende verering, eerst in Padua en omgeving en in de orde, daarna in Italië en Lissabon, en in de 16e eeuw over heel de Kerk, kregen de legenden de overhand, wat tot in het begin van de 20e eeuw voortduurde.

Hierbij leidde vooral de legende van de verschijning van het Kind Jezus tot vele (zoete) afbeeldingen van Antonius met het kind op zijn arm. Parallel aan deze ontwikkeling onder het gewone kerkvolk, dat de franciscaanse volksheilige vanaf de 15e eeuw vereerde - onder meer op Antoniusdinsdagen, de weekdag die speciaal aan hem was gewijd, en door het Antoniusbrood (zie onder) - liep de geleidelijke verdringing van de verering van Antonius Abt.

Legendarische scènes

Genezing van een jongen die zijn moeder had geschopt en daarom zijn been had afgehakt vanwege de uitspraak van Jezus in Matteüs 5:29: Je kunt immers beter een van je lichaamsdelen verliezen dan dat heel je lichaam naar de Gehenna gaat (afbeelding links).
Genezing van een door haar man verwonde vrouw (afbeelding midden).
Getuigenis van een baby waaruit de onschuld van diens van echtbreuk beschuldigde moeder bleek (afbeelding rechts).
Toen zijn preek eens niet werd geaccepteerd in Rimini, nam hij de toehoorders mee naar de Adriatische Zee en preekte hij tot de vissen die met hun koppen boven water wel luisterden (Vergelijk de preek van Franciscus tot de vogels). Na afloop openden de vissen hun bek om God te loven.
Hij hield in 1230 in Rome een preek in het Latijn die door iedereen in zijn eigen taal werd verstaan.
In het open brak een onweersbui los, maar op voorspraak van Antonius bleef de plek waar hij preekte daarvan vrij.
De wrede tiran Ezzelino III da Romano (1194-1259) vaardigt op verzoek van Antonius een wet uit die het verbiedt schuldenaars die hun schuld niet kunnen aflossen van hun vrijheid te beroven.
Vondst van het hart van een gestorven gierigaard in zijn schatkist tijdens Antonius' preek bij de uitvaart over een uitspraak van Jezus in Lucas 12:34: Waar jullie schat is, daar zal ook jullie hart zijn.
Beker die viel maar niet brak.
Kniebuiging van de ezel die na drie dagen zonder eten toch niets nam van het voorgeworpen voer maar eer betuigde aan een hostie die Antonius hem voorhield, waarop een ketter zich bekeerde.
Heimelijke verschijning van het kind Jezus in een stralend licht tijdens een verblijf bij een gastheer in Limoges.
Een gestolen geliefd psalmcommentaar van Antonius wordt door een dief terugbezorgd, daartoe gedwongen door de duivel zelf.
De laatste jaren van zijn leven bracht hij door, levend en prekend in een amandelboom.
Postume wonderen:
- Toen zijn lichaam naar de voor hem gebouwde kerk werd vervoerd, bleek het vergaan te zijn, behalve zijn tong.
- Redding van een schip in nood.
- Dodenopwekking te Lissabon.
- Een winkelierster in het Franse Toulon kon in 1890 haar winkel niet binnen omdat het slot kapot was. Ze beloofde Antonius dat zij brood aan de armen zou geven (Antoniusbrood) als hij de deur zou opendoen, wat prompt gebeurde. Ze zette eem Antoniusbeeldje in de winkel met daarnaast een aalmoesbakje, een idee dat spoedig door talloze kerken werd overgenomen.

Patronaten

Geen wonder dus, dat Antonius zoveel lieden moest beschermen, zoals verliefden en echtparen, vrouwen en kinderen, reizigers en porseleinwerkers, en moest behoeden tegen demonen, onvruchtbaarheid, schipbreuk, koorts, oorlog en pest.
Met name werd hij aangeroepen wanneer iemand een geliefd of kostbaar voorwerp kwijt was.
Heilige Antonius, beste vrind, maak dat ik mijn .... vind.

Antonius werd een jaar na zijn dood al heilig verklaard en kreeg als kerkelijke feestdag 13 juni. In 1946 werd Antonius door Pius XII verheven tot kerkleraar.

Iconografie

Op afbeeldingen draagt Antonius het habijt van de franciscanen. Hij wordt omgeven door verschillende attributen. Het meest voorkomende is het Kind Jezus op een boek, zoals op dit devotieprentje uit 1931, vanwege diens heimelijke verschijning aan hem. Ook een crucifix, de lelie van zuiverheid, een monstrans en een vis (preek) komen als attribuut voor.

Titiaan (Tiziano Vecelli of Vecellio) (circa 1487 – 1576)
Cyclus Antonius van Padua
Fresco's (1511)
vlnr
- Genezing jongen met afgehakte voet
- Genezing van een gewonde vrouw
- Getuigenis van een baby
Padua - Scuola del Santo