Paul Verheijen

PIERO DELLA FRANCESCA

Antonius polyptiek

Archaïsch

Dit werk, ook bekend als 'Polyptiek van Perugia', werd vervaardigd door Piero della Francesca voor het nieuwe franciscaner klooster van Sint Antonius van Padua in Perugia.
Het portretteert de Maagd met het Kind in het centrale deel, geflankeerd door verschillende heiligen: Antonius van Padua en Johannes de Doper aan de linkerkant; Franciscus en Elisabeth van Hongarije aan de rechterkant.
Dit deel van de polyptiek heeft nog een archaïsche vorm, zowel in de samenstelling van het frame als in de gouden achtergronden.
Piero della Francesca was gevraagd een werk te voltooien waaraan al door een lokale schilder was begonnen.
De figuren zijn indrukwekkend robuust en vol, het realistische perspectief van de nis en de troon waarop Maria zit is zorgvuldig uitgewerkt.

Innovatief

In de spits is de Annunciatie geschilderd.
Het gebrek aan compositorische eenheid met het centrale deel van het veelluik heeft sommige kunsthistorici ertoe gebracht te suggereren dat Piero deze veel later aan het altaarstuk heeft toegevoegd.
Innovatief en typerend voor de stijl van de kunstenaar speelt de Annunciatie zich af bij een zuilengalerij die wordt beschouwd als een van de grootste perspectiefweergaven in de renaissancekunst.
Dankzij zijn gebruik van onder andere olieverf bereikt Piero della Francesca de buitengewoon gedetailleerde weergave van de reeks kapitelen, die naar het verdwijnpunt loopt.
Elke architraaf en ook elke kolom projecteert een dunne strook schaduw.

Predella

Het bovenste deel van de predella toont in een tondo de heiligen Clara links en Lucia ter rechterzijde.
In het onderste deel zijn drie wonderverhalen uitgebeeld van heiligen, van links naar rechts:
  • Antonius van Padua wekt een kind tot leven
  • Stigmatisatie van Franciscus van Assisi
  • Elisabeth van Hongarije redt een knaapje dat in een put was gevallen
Piero della Francesca (1412-1492)
Il Polittico di Sant'Antonio (±1470)
Olieverf en tempera op paneel, 338 x 230 cm
Perugia - Galleria Nazionale dell'Umbria
2016 Paul Verheijen / Nijmegen