SIXTIJNSE KAPEL - WANDEN LAAG 3

Pausen

Pauselijke macht

Paus Sixtus IV wilde met de beide frescocycli op de tweede laag van de wanden de macht van de paus als vertegenwoordiger van God op aarde laten zien.
Om de verbinding van de kerkelijk macht met het leven van Mozes en Jezus verder te benadrukken, liet hij op de derde laag portretten van vroege pausen schilderen.

De benaming 'paus' is hier feitelijk niet juist. (Zie de menupagina Pausen.)

De pausportretten zijn twee aan twee te zien tussen de ramen.
Gezien de symmetrie met de tegenoverliggende wand werden vermoedelijk vier portretten (a t/m d) later opgeofferd ten behoeve van het Laatste Oordeel van Michelangelo.
Mogelijk betrof het afbeeldingen van Christus, de eerste paus Petrus (±39-67), Paulus en de tweede paus Linus (±67-76; 23 september, sinds 1969 geschrapt).
De volgorde van de pausen wisselt telkens van ene naar de andere muur, maar is niet helemaal consequent volgehouden.
Men kon zich echter niet vergissen, want de namen van de pausen staan eronder vermeld, gevolgd door de duur van hun pontificaat in aantal jaren en maanden.
De pausgalerij symboliseert de continuïteit van het pausambt en de onveranderlijkheid van de pauselijke macht.

Iconografie

De pausen zijn ten voeten uit geschilderd door Fra Damante, Domenico Ghirlandaio, Sandro Botticelli en Cosimo Rosselli.
Elke paus staat in een trompe-l'oeil schelp-nis, is verkort afgebeeld om het zicht van onderaf te compenseren en draagt dezelfde lange, ceremoniële gewaden.
Het bood de vier kunstenaars weinig gelegenheid hun eigen kunde of fantasie te demonstreren.
Dat zal ook de reden zijn dat de pausgalerij in informatiebronnen over de Sixtijnse Kapel een ondergeschoven kindje is.
Toch hebben de schilders geprobeerd de houding en het gezicht van elke paus tot leven te wekken.
Uiteraard was dat volstrekt willekeurg, omdat biografische portretten van deze pausen ontbraken.
Vooral de figuur van paus Sixtus II (#24) krijgt gewoonlijk veel lof.
Dit fresco wordt toegeschreven aan Botticelli.

Annuario Pontificio

Hieronder staan de pausen afgebeeld in de chronologische volgorde van hun pausschap met de naam zoals onder het fresco vermeld.
Het betreft hier alle pausen die nog moesten lijden onder christenvervolgingen tot het jaar 313.
Daarachter heb ik de jaartallen van hun pontificaat tussen haakjes vermeld en de liturgische feestdag.
Hoewel al deze vroege pausen heilig zijn verklaard, zijn vele in 1969 uit de heiligencanon verwijderd, aangegeven met *.
De officiële pauslijst staat in het Annuario Pontificio, het Vaticaanse jaarboek.
De vermelde pontificaatjaren van de eerste twaalf pausen zijn onzeker.

Pausen 03-09

03 - ANACLETUS . GRECUS . EX ATHENIS (±76-88; 13 juli*)
04 - CLEMENS . ROMANUS (±88-97; 23 november)
05 - EVARISTUS . GRECUS (±97-105; 26 oktober*)
06 - ALEXANDER . ROMANUS (±105-115; 3 mei)
07 - SIXTUS . ROMANUS (±115-125; 6 april)
08 - THELESPHORUS . GRECUS (±125-136; 5 januari)
09 - IGINUS . GRECUS . EX ATHENIS (±136-140; 11 januari*)

Pausen 10-16

10 - PIUS . ITALUS (±140-155; 11 juli*)
11 - ANICETUS . SIRUS (±155-166; 17 april*)
12 - SOTHER . ITALUS . EX FUNDIS (±166-175; 22 april*)
13 - ELEUTE[RIUS] (175-189; 26 mei*)
14 - VICTOR . AFER (189-199; 28 juli*)
15 - ZEPHERINUS . ROMANUS (199-217; 26 augustus*)
16 - CALISTUS . ROMANUS (217-222; 14 oktober)

Pausen 17-23

17 - URBANUS . ROMANUS (222-230; 25 mei*)
18 - PONTIANUS . PONTANUS (230-235; 13 augustus)
19 - ANTHERUS . GRECUS (235-236; 3 januari)
20 - FABIANUS (236-250; 20 januari)
21 - CORNELIUS . ROMANUS (251-253; 16 september)
22 - VOIUS . ROMANUS (253-254; 4 maart*)
23 - STEPHANUS . ROMANUS (254-257; 2 augustus)

Pausen 24-30

24 - SIXTUS . SECUNDUS . GRECUS (257-258; 7 augustus)
25 - DIONISIUS . ROMANUS (259-268; 30 december)
26 - FELIX . ROMANUS (269-274; 30 mei*)
27 - EUTICHIANUS (275-283; 8 december)
28 - [CAIUS .] DALMATA (283-296; 22 april*)
29 - MARCELLINUS . ROMANUS (296-304; 26 april*)
30 - MARCELLUS . ROMANUS (308-309; 16 januari)